Trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có gần 1.600 tòa chung cư cũ được xây dựng từ những năm 1960 đến 1980. Theo thời gian, những tòa nhà này đã trở nên xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho người dân sinh sống tại đây.
Đáng chú ý, trong số này, có khoảng hơn 40 tòa nhà tập thể và chung cư được xếp vào danh sách nguy hiểm, cực kỳ nguy hiểm. Các khu vực như Thành Công, Ngọc Khánh ở quận Ba Đình và Tân Mai ở quận Hoàng Mai là những ví dụ điển hình. Những tòa nhà này không chỉ gây lo ngại về sự an toàn mà còn đặt ra nhu cầu cấp thiết cho việc sửa chữa, cải tạo.
Lấy ví dụ như khu tập thể Tân Mai, sau hơn 30 năm sử dụng, vào năm 2010, tòa nhà A7 đã xuất hiện hiện tượng sụt lún nghiêm trọng. Chính quyền địa phương và ngành chức năng đã phải cấp tốc gia cố khung sắt từ tầng 1 đến tầng 5 để phòng tránh nguy cơ đổ sập. Dù vậy, việc tu sửa chỉ là giải pháp tạm thời, và người dân vẫn sống trong lo lắng thường trực, nhất là vào mùa mưa bão.
Từ năm 1999, thành phố Hà Nội đã bắt đầu khởi động việc cải tạo, sửa chữa, xây dựng lại các khu chung cư cũ. Tuy nhiên, sau hơn hai thập kỷ, mới chỉ có 19 khu tập thể, nhà chung cư cũ được cải tạo, một con số rất khiêm tốn so với nhu cầu thực tế. Một số dự án đang được triển khai như khu tập thể Nguyễn Công Trứ, khu tập thể X1 tại số 26 Liễu Giai, khu tập thể dịch vụ vận tải đường sắt ở quận Hoàng Mai, và nhà chung cư số 148 – 150 phố Sơn Tây ở quận Ba Đình. Dù vậy, quá trình cải tạo diễn ra chậm chạp do vướng mắc về cơ chế và thiếu sự đồng thuận của người dân, cùng với sự không mặn mà của các doanh nghiệp với lợi ích kinh tế không hấp dẫn.
Cân bằng lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân luôn là thách thức lớn. Người dân như ông Hồ Văn Sơn tại Khu tập thể Vĩnh Hồ, quận Đống Đa, bày tỏ sự thất vọng khi kế hoạch cải tạo đã được đề ra từ lâu nhưng chưa thực sự được triển khai hiệu quả. Để thúc đẩy tiến trình, UBND thành phố Hà Nội đã tiến hành tổng kiểm tra, rà soát, khảo sát, và kiểm định tổng thể các chung cư cũ. Kế hoạch được chia thành 4 giai đoạn, với mục tiêu triển khai 10 khu chung cư cũ giai đoạn 2021-2025 như Kim Liên, Trung Tự, Khương Thượng, Thanh Xuân Bắc, và đặc biệt là 4 khu có nhà nguy hiểm cấp D như Giảng Võ, Thành Công, Ngọc Khánh, Bộ Tư pháp.
Sở Xây dựng Hà Nội, do ông Mạc Đình Minh, Phó giám đốc dẫn đầu, đã được giao nhiệm vụ nghiên cứu và tham mưu cho thành phố về hệ số K, làm căn cứ để các địa phương và nhà đầu tư thỏa thuận với người dân. Mới đây, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã thông qua Nghị quyết về Đề án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ. Khoản vốn ngân sách dự kiến khoảng 500 tỷ đồng được bố trí để kiểm định, rà soát thực trạng các chung cư cũ, nhất là những chung cư nguy hiểm có nguy cơ sụp đổ, hư hỏng nặng.
Trong một diễn biến liên quan, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng đã yêu cầu các đơn vị liên quan tạo bước đột phá trong công tác quy hoạch. Mục tiêu cuối cùng là để đến năm 2025, thành phố sẽ khởi công cải tạo, xây dựng lại từ 1 đến 2 khu chung cư cũ, đảm bảo hài hòa lợi ích của tất cả các bên liên quan. Quá trình cải tạo và xây dựng lại các chung cư cũ tại Hà Nội là một nỗ lực không ngừng nhằm đảm bảo an toàn và nâng cao chất lượng sống cho người dân, góp phần vào sự phát triển bền vững của đô thị.
